Thanh khoản căng thẳng, liệu Lãi suất điều hành có tăng?

Thanh khoản căng thẳng, liệu Lãi suất điều hành có tăng? Trong bối cảnh thanh khoản hệ thống ngân hàng đang có dấu hiệu căng thẳng dịp cuối năm, Lãi suất liên ngân hàng (Interbank Offered Rate – hay còn gọi là Lãi suất qua đêm) neo cao và Lãi suất huy động tại các ngân hàng thương mại rục rịch tăng, một câu hỏi được giới đầu tư đặt ra: Liệu Ngân hàng Nhà nước (NHNN – SBV) có tăng lãi suất điều hành hay không? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn bản chất dòng tiền hiện tại, khái niệm nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ và dự báo xu hướng lãi suất trong thời gian tới.

---

1. Bối cảnh khi Ngân hàng Thương mại “khát” tiền đồng cuối năm

Cuối năm luôn là thời điểm nhu cầu tiền trong nền kinh tế tăng cao. Các ngân hàng thương mại (NHTM) đẩy mạnh giải ngân tín dụng để đạt chỉ tiêu tăng trưởng và lợi nhuận. Tuy nhiên, tốc độ huy động vốn từ dân cư lại không theo kịp tốc độ cho vay.

Dữ liệu cuối tháng 9/2025 của SBV cho thấy tín dụng đã gần đạt mức 18 triệu tỷ, và các thông báo gần đây, tính đến ngày 27/11/2025, tín dụng nền kinh tế đạt trên 18,2 triệu tỷ đồng, tăng 16,56% so với cuối năm 2024, (cùng kỳ năm 2024 tăng 11,47% so với cuối năm 2023; cuối năm 2024 tăng 15,09% so với cuối năm 2023). Theo NHNN, để đáp ứng tăng trưởng kinh tế thì dự kiến tăng trưởng tín dụng ước đạt 19 – 20%. Khoảng cách giữa đường tăng trưởng tín dụng và huy động vốn ngày càng nới rộng, đẩy tỷ lệ LDR (Tỷ lệ dư nợ tín dụng/Vốn huy động) lên mức cao.

Khi thiếu tiền cục bộ, các Ngân hàng Thương mại có 2 cách để tìm nguồn vốn ngắn hạn:

• Vay lẫn nhau trên thị trường liên ngân hàng (Thị trường 2): Điều này đẩy lãi suất liên ngân hàng lên mức kỷ lục (gần đây có thời điểm trên mốc 7%).

• Tìm đến Ngân hàng Nhà nước: Thông qua thị trường mở (OMO).

---

2. Giải mã công cụ bơm thanh khoản: OMO và Hoán đổi ngoại tệ (FX Swap)

Để hỗ trợ thanh khoản mà không gây áp lực lạm phát dài hạn, NHNN đã sử dụng các công cụ linh hoạt:

• Công cụ 1: Cầm cố giấy tờ có giá (Repo) – NHTM mang Trái phiếu Chính phủ đến “cắm” tại NHNN để vay tiền Đồng (VND) trong ngắn hạn (thường là 7-14 ngày).
• Công cụ 2: Hoán đổi ngoại tệ (Sell/Buy-back FX Swap). Đây là nghiệp vụ đáng chú ý nhất hiện nay.

NHTM cần VND nhưng trong tay lại đang giữ nhiều USD. Họ không muốn bán đứt số USD này vì kỳ vọng tỷ giá sẽ tăng hoặc cần giữ trạng thái ngoại hối. Vì vậy giải pháp được đưa ra là: NHTM thực hiện giao dịch Swap (Hoán đổi) với NHNN.

• Bước 1: NHTM bán USD cho NHNN để lấy VND ngay lập tức (Bơm thanh khoản).
• Bước 2: Sau một kỳ hạn (ví dụ 14 ngày), NHTM mua lại số USD đó và trả lại VND cho NHNN.

Chi phí vốn của Nghiệp vụ SWAP này là bao nhiêu?

Nhiều thông tin cho rằng chi phí hoán đổi chỉ khoảng 1.1%, khiến dư luận hiểu lầm là NHTM được vay vốn giá rẻ. Điều này là không chính xác. Theo công thức tính toán tài chính (Interest Rate Parity) thì Chi phí thực tế (VND) = Lãi suất USD (Fed Fund Rate ~4%) + Điểm hoán đổi (Spread ~1.1%) → Tổng chi phí vốn VND lên tới khoảng 5.1% – 5.2%.

Như vậy, đây không phải là dòng tiền rẻ, nhưng đối với các Ngân hàng khát vốn, đây là giải pháp cần thiết để giải tỏa cơn khát thanh khoản tức thời.

---

3. Câu hỏi Lãi suất điều hành có đảo chiều tăng?

Để trả lời câu hỏi “Lãi suất điều hành có tăng không?”, chúng ta cần tách bạch các khái niệm:

• Thị trường 1 (Dân cư & Doanh nghiệp): Nơi diễn ra hoạt động huy động và cho vay thực tế. Lãi suất tại đây đang tăng do áp lực thanh khoản.
• Thị trường 2 (Liên ngân hàng): Nơi các ngân hàng vay mượn nhau. Lãi suất tại đây biến động rất mạnh theo ngày/tuần để phản ánh tình trạng thanh khoản ngắn hạn.

Lãi suất Điều hành (của SBV): Bao gồm lãi suất tái cấp vốn, trần lãi suất huy động dưới 6 tháng… Đây là công cụ mang tính định hướng chính sách dài hạn hơn. Hiện tượng lãi suất OMO hay liên ngân hàng tăng cao phản ánh vấn đề của Thị trường 2 (ngắn hạn), chưa hẳn là dấu hiệu của việc thay đổi chính sách tiền tệ toàn diện.

Lãi suất điều hành

Một vấn đề liên quan đến việc điều chỉnh Lãi suất điều hành là Thước đo Lạm phát. Trong năm nay, mục tiêu Lạm phát của Chính phủ là kiểm soát lạm phát dưới 4.5%. Tính đến tháng 11, thì Lạm phát vẫn đang trong tầm kiểm soát. Như vậy trong vòng 6 tháng tới, nếu CPI không vượt mức trần 4.5% thì khả năng cao NHNN sẽ không tăng lãi suất điều hành.

Tuy nhiên Mặt bằng Lãi suất thị trường sẽ có thể được neo cao chứ không còn thấp như giai đoạn trước vì cả Lãi suất Huy động và Lợi suất Trái phiếu Chính phủ sẽ khó giảm sâu do nhu cầu vốn lớn.

Điều này có ảnh hưởng gì đến Thị trường Chứng khoán không? Câu trả lời là có, vì Thị trường Chứng khoán chịu áp lực Chi phí vốn tăng lên, qua đó sẽ tác động đến các định giá cổ phiếu (P/E, P/B) và chi phí tài chính của doanh nghiệp. Nhất là đối với các Doanh nghiệp có tỷ trọng N vay ròng lớn trong Tổng tài sản.

 

---

4. Kết luận

Như vậy câu chuyện hiện tại là sự căng thẳng thanh khoản mang tính thời điểm và kỹ thuật do đẩy mạnh tín dụng cuối năm hơn là một sự thay đổi cấu trúc vĩ mô. Về cơ bản SBV đang hành động rất linh hoạt qua kênh OMO và Swap ngoại tệ để ổn định tâm lý thị trường. Nhà Đầu tư có thể bình tĩnh và quan sát thêm chỉ số CPI và diễn biến tỷ giá để có quyết định phù hợp với việc ra quyết định đầu tư hiện tại.

---