Phân biệt chỉ số BDI, BCTI, BDTI trong thị trường vận tải biển

Trong thị trường vận tải hàng hóa quốc tế, các chỉ số đánh giá cước vận chuyển đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Chúng không chỉ giúp doanh nghiệp theo dõi biến động giá cước mà còn phản ánh tình hình cung – cầu của thị trường vận tải biển toàn cầu. Ba chỉ số thường được nhắc đến nhiều nhất là BDI (Baltic Dry Index), BCTI (Baltic Clean Tanker Index) và BDTI (Baltic Dirty Tanker Index). Mặc dù đều do tổ chức Baltic Exchange (London) công bố hằng ngày, nhưng ba chỉ số này đo lường ba phân khúc hoàn toàn khác nhau của ngành vận tải biển.

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết từng chỉ số, sự khác nhau giữa chúng và cách doanh nghiệp có thể sử dụng từng loại chỉ số một cách hiệu quả.

---

1. Baltic Dry Index (BDI) – Chỉ số vận tải hàng rời khô

1.1 BDI là gì?

BDI là chỉ số phản ánh chi phí vận chuyển hàng rời khô (dry bulk) trên các tuyến vận tải chính toàn cầu. Đây là loại hàng hóa không bao bì, được xếp rời trong khoang tàu, chẳng hạn như: Quặng sắt, Than đá, Ngũ cốc, Xi măng, Phân bón, Khoáng sản.

Nhìn chung BDI thường được sử dụng để đo sức khỏe của nền kinh tế toàn cầu.

1.2 BDI được tính như thế nào?

BDI được tổng hợp từ 3 chỉ số thành phần (trước đây là 4, nhưng đã điều chỉnh):

• BCI (Capesize Index) – cho tàu lớn, thường chở quặng sắt than đá

• BPI (Panamax Index) – cho tàu trung bình, chở than, ngũ cốc

• BSI (Supramax Index) – cho tàu nhỏ hơn, chở nhiều loại hàng rời

Baltic Exchange thu thập thông tin giao dịch thực tế từ các nhà môi giới, sau đó tính toán và đưa ra chỉ số trung bình đại diện cho thị trường.

1.3 Điểm mạnh của BDI

• Khó bị đầu cơ thao túng: Vì phản ánh nhu cầu hàng hóa thực trên toàn cầu.

• Được xem là chỉ báo kinh tế sớm (leading indicator): Khi hoạt động sản xuất tăng, nhu cầu vận chuyển nguyên liệu sẽ tăng → BDI tăng.

• Dữ liệu minh bạch, công bố hằng ngày.

1.4 Khi nào BDI tăng – giảm?

BDI tăng khi:

• Nhu cầu nhập khẩu thép, quặng, lương thực tăng.

• Hoạt động sản xuất, xây dựng hồi phục.

• Nguồn cung tàu bị hạn chế (tàu bảo trì, thiên tai, ùn tắc cảng).

BDI giảm khi:

• Nhu cầu hàng hóa giảm.

• Dư thừa đội tàu.

• Kinh tế toàn cầu suy yếu.

---

2. Baltic Clean Tanker Index (BCTI) – Chỉ số vận chuyển sản phẩm dầu tinh chế – Clean products

2.1 BCTI là gì?

BCTI đo chi phí vận chuyển các sản phẩm dầu tinh chế (clean petroleum products), bao gồm: Xăng, Dầu diesel, Nhiên liệu hàng không (jet fuel), Naphtha, LPG (một số tuyến).

Các sản phẩm này được gọi là “clean” vì cần vận chuyển bằng tàu có tiêu chuẩn sạch cao, bồn chứa không nhiễm tạp chất, tránh lẫn tàn dư dầu nặng.

Nhìn chung BCTI mang tính chất “tiêu dùng cuối cùng” nhiều hơn BDI, vì hàng clean là sản phẩm đã qua chế biến phục vụ trực tiếp người tiêu dùng.

Để hiểu rõ hơn về sản phẩm, bạn có thể xem thêm tại bài viết Chuỗi giá trị Ngành Dầu khí.

2.2 Đặc điểm của hàng clean products

• Nhạy cảm hơn với biến động giá dầu và nhu cầu tiêu thụ năng lượng.

• Được vận chuyển bằng tàu chở sản phẩm – product tankers như:

  • MR (Medium Range, ~45k – 55k DWT)

  • LR1, LR2 (Long Range, 60k – 110k DWT)

2.3 BCTI phản ánh điều gì?

• Nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu tinh chế (xăng, diesel).

• Biến động sản lượng của các nhà máy lọc dầu.

• Tình trạng cân bằng cung – cầu tàu product tanker.

2.4 Yếu tố ảnh hưởng đến BCTI

• Mùa vụ (hè thường nhu cầu nhiên liệu tăng).

• Hoạt động du lịch – hàng không.

• Việc cắt giảm hoặc tăng sản lượng từ OPEC.

• Cấm vận dầu mỏ hoặc biến động địa chính trị.

---

3. Baltic Dirty Tanker Index (BDTI) – Chỉ số vận chuyển dầu thô và sản phẩm dầu nặng

3.1 BDTI là gì?

BDTI phản ánh chi phí vận chuyển: Dầu thô (crude oil); Dầu nặng chưa qua tinh chế; Nhiên liệu nặng (HFO), bitumen, mazut…

Loại hàng này “bẩn” vì có màu sẫm, nặng, để lại nhiều cặn trong bồn chứa nên quy trình xử lý tàu cũng phức tạp hơn.

BDTI thường biến động mạnh hơn BCTI vì dầu thô là mặt hàng chiến lược chịu tác động của chính trị toàn cầu.

3.2 Tàu sử dụng trong phân khúc dirty tanker

Bao gồm nhiều loại:

• VLCC (Very Large Crude Carrier) – 200.000 – 320.000 DWT

• Suezmax (120.000 – 200.000 DWT)

• Aframax (80.000 – 120.000 DWT)

3.3 BDTI phản ánh điều gì?

• Mức độ vận chuyển dầu thô từ các nước sản xuất (Trung Đông, Nga, Mỹ…).

• Sức tiêu thụ của các nhà máy lọc dầu.

• Biến động địa chính trị liên quan đến dầu thô (cấm vận, chiến tranh, gián đoạn nguồn cung).

3.4 Yếu tố tác động mạnh đến BDTI

• Quyết định sản lượng của OPEC+.

• Tình trạng kho dự trữ dầu thô toàn cầu.

• Lệnh trừng phạt với các nước xuất khẩu dầu.

• Biến động giá dầu Brent và WTI.

---

4. Bảng so sánh nhanh BDI – BCTI – BDTI

---

5. Tra cứu chỉ số BDI – BCTI – BDTI tại đâu? Doanh nghiệp sử dụng các chỉ số này như thế nào?

5.1 Tra cứu chỉ số tại đâu?

Có nhiều địa chỉ để tra cứu chỉ số này, phần này mình sẽ chia sẻ đến các địa chỉ thông dụng nhất và bản thân mình đang sử dụng để tra cứu:

• Chỉ số BDI – Baltic Dry Index
• Chỉ số BCTI – Baltic Clean Tanker Index
• Chỉ số BDTI – Baltic Dirty Tanker Index

5.2 Doanh nghiệp sử dụng các chỉ số này như thế nào?

Doanh nghiệp logistics – vận tải biển

• Theo dõi để định giá hợp đồng thuê tàu.

• Phân tích xu hướng để tối ưu hóa thời điểm thuê/cho thuê.

• Dự báo nhu cầu thị trường trong từng phân khúc.

Doanh nghiệp nhập khẩu – xuất khẩu

• Ước lượng chi phí logistics toàn trình.

• Lựa chọn loại tàu và tuyến vận tải phù hợp.

• Đàm phán giá tốt hơn với hãng tàu.

Nhà đầu tư tài chính

• Dùng chỉ số BDI để dự đoán chu kỳ kinh tế.
• Phân tích BCTI – BDTI để dự phóng giá dầu và cổ phiếu năng lượng.

• Đánh giá doanh thu tiềm năng của các hãng tàu.

---

6. Kết luận

BDI, BCTI và BDTI đều là những chỉ số quan trọng giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về từng phân khúc vận tải biển:

• BDI phản ánh sức khỏe của thương mại hàng rời và nền kinh tế toàn cầu.

• BCTI theo sát thị trường sản phẩm dầu tinh chế, gắn với nhu cầu tiêu dùng.

• BDTI thể hiện tình hình cung – cầu dầu thô và biến động địa chính trị.

Việc nắm vững sự khác biệt giữa ba chỉ số giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về thị trường vận tải biển, từ đó đưa ra quyết định kinh doanh hoặc đầu tư chính xác hơn.

---