Khoảng trống giá (Gap) là gì? Phân tích Gap trong giao dịch chứng khoán

Trong phân tích kỹ thuật, Khoảng trống giá (Gap) là một hiện tượng quen thuộc nhưng thường bị nhiều Nhà giao dịch xem nhẹ hoặc hiểu chưa đúng bản chất. Thực tế, Khoảng trống giá phản ánh rất rõ sự thay đổi đột ngột trong tâm lý thị trường và có thể cung cấp những tín hiệu quan trọng về xu hướng, động lực giá cũng như rủi ro tiềm ẩn.

Việc nhận diện đúng các loại khoảng trống và hiểu được thông điệp mà chúng mang lại sẽ giúp trader đưa ra quyết định giao dịch chính xác hơn, thay vì chỉ đơn giản tin vào quan niệm “gap nào rồi cũng sẽ lấp”. Bài viết gồm các nội dung sau:

1. Khoảng trống giá (Gap) là gì?

Khoảng trống giá (Gap) xuất hiện khi giá mở cửa của một phiên giao dịch nằm cao hơn hoặc thấp hơn đáng kể so với giá đóng cửa của phiên trước đó, tạo ra một vùng giá không hề có giao dịch xảy ra. Trên biểu đồ, hiện tượng này thể hiện dưới dạng một “khoảng hở” giữa hai cây nến liên tiếp.

Khoảng trống giá thường hình thành trong thời gian thị trường đóng cửa, khi các yếu tố mới như tin tức, báo cáo tài chính, sự kiện vĩ mô hoặc thay đổi mạnh về tâm lý nhà đầu tư xuất hiện. Khi thị trường mở cửa trở lại, giá buộc phải điều chỉnh ngay lập tức để phản ánh thông tin mới đó.

Ví dụ về Khoảng trống giá (Gap) – Cổ phiếu BVH
(Nguồn: VNIStock_Bot | VNIStock Insight)

Có hai dạng khoảng trống cơ bản:

• Khoảng trống tăng giá (Gap Up): Giá thấp nhất của phiên mới cao hơn giá cao nhất của phiên trước. Loại gap này thường cho thấy lực mua áp đảo và tâm lý lạc quan.
• Khoảng trống giảm giá (Gap Down): Giá cao nhất của phiên mới thấp hơn giá thấp nhất của phiên trước, phản ánh áp lực bán mạnh và tâm lý tiêu cực.

Khoảng trống giá không chỉ đơn thuần là biến động kỹ thuật, mà còn là dấu hiệu cho thấy thị trường đang phản ứng với một thông tin hoặc kỳ vọng mới.

2. Cơ sở hình thành Khoảng trống giá (Gap)

Nguyên nhân cốt lõi của khoảng trống giá nằm ở sự mất cân bằng Cung – Cầu. Khi thị trường đóng cửa, các lệnh mua bán không thể khớp. Nếu trong thời gian này xuất hiện thông tin quan trọng, nhu cầu mua hoặc bán sẽ tích tụ qua đêm.

Ví dụ, một công ty công bố kết quả kinh doanh vượt kỳ vọng sau giờ giao dịch. Điều này tạo ra nhu cầu mua rất lớn, trong khi nguồn cung không tăng tương ứng. Kết quả là khi thị trường mở cửa, giá cổ phiếu nhảy vọt lên một mức cao hơn hẳn, hình thành khoảng trống tăng giá. Khoảng trống giá (Gap) vì thế có thể được xem như “dấu vết” của tâm lý đám đông và kỳ vọng thị trường tại thời điểm đó.

2.1. Khung thời gian của khoảng trống giá

Khoảng trống giá có thể xuất hiện trên nhiều khung thời gian khác nhau:

• Biểu đồ ngày: Phổ biến nhất, do mỗi phiên đều có khoảng nghỉ qua đêm.
• Biểu đồ tuần: Hình thành giữa giá đóng cửa thứ Sáu và giá mở cửa thứ Hai.
• Biểu đồ tháng: Xuất hiện giữa phiên cuối tháng và phiên đầu tháng kế tiếp, khá hiếm nhưng thường mang ý nghĩa lớn.

Những khoảng trống đi kèm Khối lượng giao dịch cao hơn mức trung bình thường có độ tin cậy cao hơn. Ngược lại, các cổ phiếu có thanh khoản thấp dễ xuất hiện gap “nhiễu”, nhanh chóng bị lấp đầy và không mang nhiều giá trị phân tích.

2.2. Lưu ý tại thị trường Việt Nam

Tại thị trường Việt Nam, Nhà đầu tư cần đặc biệt cẩn trọng với 2 trường hợp ngoại lệ sau, không được dùng phân tích kỹ thuật thông thường:

1. Gap do điều chỉnh kỹ thuật (Chia cổ tức/Phát hành thêm): Vào ngày Giao dịch không hưởng quyền, giá tham chiếu sẽ bị điều chỉnh giảm tương ứng với tỷ lệ chia. Nếu đồ thị chưa được cập nhật,  sẽ xuất hiện một Gap giảm giá khổng lồ. Đây không phải do lực bán tháo, tránh nhầm lẫn tín hiệu này để “bắt đáy” hay “cắt lỗ”.

2. Gap trong phiên ATO (9:00 – 9:15): Trong 15 phút đầu phiên khớp lệnh định kỳ, giá dự kiến có thể nhảy liên tục tạo Gap ảo. Thông thường nên kiên nhẫn đợi sau 9:30 hoặc 10:00 sáng khi Cung Cầu ổn định để xác nhận xem Gap đó có thực sự bền vững hay không.

3. Các loại khoảng trống giá trong Phân tích kỹ thuật

3.1. Khoảng trống giá phổ biến (Common Gap)

Khoảng trống phổ biến thường xuất hiện trong vùng giá đi ngang hoặc tích lũy, khi thị trường thiếu động lực rõ ràng. Nguyên nhân phổ biến có thể đến từ giao dịch kém sôi động, thanh khoản thấp hoặc các yếu tố kỹ thuật như ngày giao dịch không hưởng cổ tức.

• Đặc điểm: Biên độ Gap nhỏ, Khối lượng thấp hoặc trung bình.
• Xu hướng: Rất nhanh chóng bị lấp đầy trong phiên hoặc vài ngày sau đó.
• Chiến lược: Không nên giao dịch theo xu hướng. Nếu có sẵn hàng, có thể canh lấp Gap để lướt sóng ngắn hạn (Swing).

Do thiếu ý nghĩa dự báo, loại gap này hiếm khi được sử dụng để xây dựng chiến lược giao dịch.

Ví dụ về Khoảng trống phổ biến (Common Gap)
(Nguồn: VNIStock_Bot | VNIStock Insight)

Ví dụ trên về Cổ phiếu VNM (Vinamilk) trong giai đoạn cuối 2023, đầu 2024. Trong thời gian đó, VNM chủ yếu vận động trong biên độ hẹp (tích lũy quanh vùng giá 58 – 63), thường xuyên xuất hiện các phiên mở cửa tạo Gap nhỏ (khoảng 1-2%) do biến động tâm lý ngắn hạn hoặc giao dịch thỏa thuận đầu phiên. Bên cạnh đó Khối lượng giao dịch ở mức trung bình hoặc thấp. Ngay trong phiên hoặc 1-2 phiên sau đó, giá quay lại lấp ngay khoảng trống này. Đây là “nhiễu” tín hiệu, cho thấy phe mua và phe bán đang giằng co và chưa có xu hướng rõ ràng.

3.2. Khoảng trống giá bứt phá (Breakaway Gap)

Khoảng trống bứt phá xuất hiện khi giá phá vỡ dứt khoát khỏi một vùng tích lũy hoặc phạm vi giao dịch kéo dài. Đây là một trong những loại gap quan trọng nhất trong phân tích kỹ thuật. Vùng tích lũy là nơi cung và cầu tạm thời cân bằng. Khi một bên chiếm ưu thế rõ rệt, giá sẽ phá vỡ vùng này. Khoảng trống bứt phá thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong kỳ vọng của thị trường.

• Đặc điểm: Giá vượt kháng cự/thủng hỗ trợ mạnh. Quan trọng nhất là Khối lượng bùng nổ (cao gấp 2-3 lần trung bình).
• Xu hướng: Thường không bị lấp lại trong ngắn hạn. Gap này đóng vai trò là Hỗ trợ cứng mới.
• Chiến lược: Có thể Mua ngay khi xác nhận Gap bứt phá kèm Volume lớn.

Ví dụ về Khoảng trống giá bứt phá (Breakaway Gap)
(Nguồn: VNIStock_Bot | VNIStock Insight)

Ví dụ trên về cổ phiếu FPT trong giai đoạn giữa năm 2024. Sau giai đoạn tích lũy, FPT bắt đầu chu kỳ tăng trưởng mạnh mẽ nhờ câu chuyện AI và chip bán dẫn. Kết quả là Giá bật tăng mạnh, tạo một khoảng trống giá lớn vượt qua vùng kháng cự đỉnh cũ. Khối lượng giao dịch bùng nổ (cao gấp 2-3 lần trung bình 10 phiên), thể hiện dòng tiền nhập cuộc quyết liệt. Gap này không bị lấp lại ngay sau đó, và Cổ phiếu FPTđã bước vào một uptrend kéo dài suốt năm 2024.

3.3. Khoảng trống giá theo xu hướng (Runaway Gap)

Khoảng trống theo xu hướng thường xuất hiện giữa một xu hướng mạnh, phản ánh tâm lý “đuổi giá” của thị trường. Trong xu hướng giảm, Runaway Gap phản ánh làn sóng bán tháo khi nỗi sợ hãi lan rộng. Người nắm giữ cổ phiếu hoảng loạn và chấp nhận bán ở mức giá ngày càng thấp.

• Đặc điểm: Xuất hiện khi xu hướng đã rõ ràng. Khối lượng duy trì ở mức cao, ổn định.
• Ý nghĩa: Xác nhận xu hướng sẽ còn tiếp diễn. Khoảng cách từ điểm bắt đầu đến Runaway Gap thường bằng khoảng cách từ Gap này đến đích đến (nên còn gọi là Measuring Gap – Gap đo lường).
• Chiến lược: Tiếp tục nắm giữ trong xu hướng tăng.

Khoảng trống chạy đà đôi khi còn được gọi là Gap đo lường, vì theo lý thuyết, nó thường xuất hiện ở giữa xu hướng và có thể giúp ước lượng phần còn lại của xu hướng đó.

Ví dụ về Khoảng trống giá theo xu hướng (Runaway Gap)
(Nguồn: VNIStock_Bot | VNIStock Insight)

Ví dụ trên về FPT sau khi tăng giá, cổ phiếu tiếp tục tăng tốc. Cổ phiếu mở phiên tạo Gap tăng điểm mà không cần quay lại test nền giá cũ. Khối lượng duy trì ở mức cao và ổn định. Gap này đóng vai trò là mức hỗ trợ mạnh khi giá quay trở lại test vùng 100 vào tháng 8/2024.

3.4. Khoảng trống giá cạn kiệt (Exhaustion Gap)

Khoảng trống cạn kiệt thường xuất hiện gần cuối một xu hướng tăng hoặc giảm kéo dài. Đây là tín hiệu cảnh báo rằng xu hướng hiện tại đang dần mất động lực.

• Đặc điểm: Giá mở Gap lớn đầu phiên do tin tốt dồn dập (với xu hướng tăng), nhưng giá trong phiên không tăng thêm được hoặc đóng nến xấu (Doji, Shooting Star).
• Dấu hiệu nhận diện: Khối lượng cực lớn nhưng giá bị chững lại (Phân phối đỉnh).
• Chiến lược: Ưu tiên cho việc chốt lãi. Nếu sau phiên Gap này, giá quay đầu giảm và lấp Gap nhanh chóng (trong 1-3 phiên), mô hình đảo chiều đã được xác nhận.

Ví dụ về Khoảng trống giá cạn kiệt (Exhaustion Gap)
(Nguồn: VNIStock_Bot | VNIStock Insight)

Ví dụ về Cổ phiếu FPT tại vùng đỉnh lịch sử (Tháng 1/2025). Sau chuỗi tăng giá kéo dài cả năm 2024, FPT đạt đỉnh cao trào vào tháng 1/2025 (vùng giá quanh 130 sau chia). Giá mở cửa tạo Gap tăng (thường do tin tốt bơm ra dồn dập khiến Nhỏ lẻ hưng phấn). Dấu hiệu bất thường là mặc dù Gap tăng nhưng giá trong phiên không tăng thêm được bao nhiêu, thậm chí đóng cửa thấp hơn giá mở cửa (nến đỏ đặc hoặc nến Doji/Shooting Star). Khối lượng giao dịch rất lớn nhưng giá không tăng tương ứng. Ngay sau Gap này, giá quay đầu giảm mạnh và lấp Gap chỉ trong vài phiên sau đó.

4. Kết luận

Khoảng trống giá là một tín hiệu kỹ thuật quan trọng, phản ánh trực tiếp sự thay đổi trong tâm lý và hành vi của thị trường. Tuy nhiên, mỗi loại gap mang một ý nghĩa khác nhau và cần được đặt trong đúng bối cảnh xu hướng, khối lượng giao dịch và cấu trúc thị trường.

Quan niệm “mọi gap đều sẽ được lấp” không phải lúc nào cũng đúng. Đặc biệt với các Gap bứt phá và Gap chạy đà, việc chờ giá quay lại lấp Gap có thể khiến nhà giao dịch bỏ lỡ những con sóng lớn hoặc thậm chí chịu rủi ro đáng kể.

Thay vì chỉ tập trung vào việc gap có được lấp hay không, hãy chú ý đến vị trí xuất hiện của Gap, Khối lượng giao dịch đi kèm và Xu hướng chung của thị trường. Khi được kết hợp với Chỉ báo Tắc đường Volume by Price, mức Hỗ trợ Kháng cự, đường Xu hướng và phân tích Nến chủ, phân tích Gap sẽ nâng cao độ chính xác trước khi đưa ra quyết định giao dịch quan trọng.