Chuỗi giá trị Ngành Dầu khí

Dầu khí là ngành có vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam, góp phần vào GDP và kim ngạch xuất khẩu quốc gia. Hoạt động trong Ngành có nhiều doanh nghiệp vốn hóa lớn với đặc điểm là chịu tác động và nhạy cảm với giá Dầu thế giới. Bài viết này sẽ phân tích chuỗi giá trị để giúp định hình được cái nhìn tổng quan về vai trò của các Doanh nghiệp tham gia trong Ngành. Bài viết gồm các phần:

----------------------------------------------------------------

Chuỗi giá trị ngành Dầu khí hiện đang được chia thành 3 phân khúc chính là Thượng nguồn, Trung nguồn và Hạ nguồn:

Các doanh nghiệp trong ngành dầu khí thường hoạt động theo các phân khúc khác nhau, từ khai thác, cung cấp dịch vụ, đến lọc và phân phối sản phẩm. Để hiểu rõ hơn về từng phân khúc, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng cách mà các doanh nghiệp này tăng doanh thu và lợi nhuận của họ.

----------------------------------------------------------------

Để doanh thu của các doanh nghiệp trong nhóm thượng nguồn tăng, họ cần cung cấp nhiều dịch vụ hơn. Điều này chỉ có thể xảy ra khi có nhiều nhu cầu hơn từ khách hàng. Nhu cầu của khách hàng đến từ hai yếu tố chính:

Giá dầu thường biến động theo chu kỳ. Ví dụ, từ năm 2009 đến 2022, giá dầu đã trải qua nhiều giai đoạn tăng giảm khác nhau do các yếu tố kinh tế, chính trị như đại dịch COVID-19, căng thẳng chính trị và các chính sách tiền tệ. Những biến động này có ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp trong ngành dầu khí.

Điểm hòa vốn khai thác Dầu khí tại Việt Nam là khoảng 55 USD/thùng. Khi giá dầu tăng, các doanh nghiệp khai thác dầu sẽ có lợi nhuận cao hơn, kích thích việc khai thác và cung cấp dịch vụ nhiều hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng sự gia tăng lợi nhuận không diễn ra ngay lập tức mà có độ trễ, thường kéo dài từ 6 đến 12 tháng do thời gian ký kết và thực hiện các hợp đồng khai thác dầu khí. Dù giá Dầu thô giảm mạnh, doanh nghiệp vẫn thực hiện công việc theo hợp đồng cũ với đơn giá cố định nên biến động giá dầu thô chưa phản ánh vào kết quả kinh doanh.

Hình trên là giá thuê giàn khoan tự nâng (Jackup) khu vực Đông Nam Á và hiệu suất sử dụng. Dữ liệu của hãng nghiên cứu thị trường S&P Global và IHS Markit cho thấy, giá cước thuê giàn Jackup 301-400 IC vẫn đang có xu hướng duy trì ở mức cao khoảng 120.000 USD/ngày với hiệu suất hoạt động khoảng 90%. Nhìn chung xu hướng này diễn ra cùng chiều với giá dầu thô trên thế giới.

Đại diện cho Doanh nghiệp này là GAS – Tổng Công ty Khí Việt Nam. Hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý khí chủ yếu hoạt động ở khu vực phía Nam, và do PVGas đảm nhiệm. Về cơ chế hoạt động, như đã nói ở trên, khí thiên nhiên sau khi được khai thác sẽ được PVGas mua lại sau đó vận chuyển đến các nhà máy xử lý khí. Cơ cấu tiêu thụ khí ở Việt Nam là dành cho Điện khí, sản xuất Phân bón vvvà 1 phần cho các ngành công nghiệp khác tiêu thụ.

Giá miệng giếng, hay còn gọi là giá mua khí tại các mỏ khí chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của giá hợp đồng dài hạn và, đặc biệt là giá dầu.

Vì lẽ này nên biên lợi nhuận của nhóm doanh nghiệp này thường đồng pha với giá dầu và có mức giá sàn cố định. Do đó, khi giá dầu tăng, lợi nhuận của các doanh nghiệp phân phối khí cũng sẽ tăng. Ngược lại, nếu giá dầu giảm, lợi nhuận của họ vẫn được bảo vệ ở một mức nhất định nhờ giá sàn.

Các yếu tố thời tiết cũng tác động đến nhu cầu sử dụng khí. Ví dụ, vào mùa khô, khi việc sử dụng thủy điện giảm, nhu cầu sử dụng điện khí sẽ tăng, từ đó đẩy giá khí lên cao và tăng lợi nhuận cho các doanh nghiệp trong ngành này.

Đại diện cho nhóm doanh nghiệp lọc dầu là BSR – CTCP Lọc hóa Dầu Bình Sơn và Lọc hóa dầu Nghi Sơn. Nhóm doanh nghiệp này hoạt động bằng cách lọc dầu thô thành xăng dầu thành phẩm và phân phối cho người tiêu dùng. Lợi nhuận của họ phụ thuộc vào sự chênh lệch giữa giá dầu thô đầu vào và giá xăng dầu đầu ra.

Chênh lệch giá Crack (Crack Spreads) là khoảng khác biệt về giá giữa một thùng dầu thô và các sản phẩm dầu hỏa được tinh chế từ nó. Là một dạng biên lợi nhuận gộp từ quá trình gia công (gross processing margin) của một ngành, tỷ lệ này tăng sẽ dẫn đến lợi nhuận cao hơn. Hiện tại giá Crack đang có xu hướng đi ngang quanh vùng giá đáy 3 năm trở lại đây.

Nhóm doanh nghiệp phân phối xăng dầu như PLX và OIL nhập khẩu xăng dầu thành phẩm từ các nhà máy lọc dầu như BSR, sau đó phân phối ra thị trường. Tuy nhiên, giá bán xăng dầu của họ lại bị kiểm soát bởi giá cơ sở do chính phủ quy định, nên lợi nhuận của họ phụ thuộc nhiều vào sản lượng bán ra và khả năng quản lý chi phí hoạt động.

----------------------------------------------------------------

Khi tìm hiểu Ngành Dầu khí, có thể bạn sẽ bắt gặp khái niệm dầu Brent và dầu WTI, phần này sẽ phân biệt sự khác nhau giữa 2 loại dầu này.

Dầu WTI (West Texas Intermediate) là một loại dầu thô tiêu chuẩn được khai thác tại các mỏ dầu của Mỹ, đặc biệt là ở Texas. Đây là loại dầu nhẹ, chứa ít tạp chất lưu huỳnh hơn Brent (0,24% so với 0,37%), nên được gọi là dầu "ngọt". Chính vì những đặc tính này mà dầu WTI được ưa chuộng và định giá cao trên thị trường năng lượng toàn cầu.