Ở bài viết về Mệnh giá, Giá trị sổ sách và Thị giá Chứng khoán, có một số khái niệm được đề cập đến như Cổ phiếu quỹ, Cổ phiếu đang lưu hành, Cổ phiếu ESOP. Phần này cũng nhiều anh em hay bị nhầm lẫn khi mới tham gia Thị trường Chứng khoán. Bài viết này sẽ đề cập đến từng khái niệm và các vấn đề liên quan, những nội dung chính bao gồm:
- Cổ phiếu quỹ
- Cổ phiếu đang lưu hành
- Ảnh hưởng của Cổ phiếu quỹ
- Cổ phiếu ESOP
-------------------------------------------------------
1. Cổ phiếu Quỹ
Cổ phiếu Quỹ: là loại hình cổ phiếu được phát hành bởi các Công ty cổ phần. Sau đó, chính các công ty này sẽ sử dụng nguồn vốn hợp pháp và mua lại, số cổ phiếu quỹ này sẽ không được tính vào số lượng công ty đang lưu hành. Với các công ty niêm yết trên Thị trường Chứng khoán thì đây là quan trọng với nhiều quy định chặt chẽ:
- Phải báo cáo Ủy ban Chứng khoán (UBCK) trước khi giao dịch và sau khi giao dịch thành công: Trong vòng tối đa 15 ngày kể từ ngày UBCK chấp thuận giao dịch cổ phiếu quỹ, công ty phải thực hiện các giao dịch cổ phiếu quỹ. Thời gian giao dịch cổ phiếu quỹ không được ít hơn 10 ngày, trừ trường hợp có thực hiện giao dịch thỏa thuận và không được vượt quá 30 ngày.
- Nghiêm cấm Tổ chức niêm yết, đăng ký giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK) công bố thông tin về các giao dịch mua lại Cổ phiếu, bán Cổ phiếu quỹ nhưng không thực hiện các giao dịch đã công bố. Không được công bố về mức giá cụ thể dự kiến thực hiện mà chỉ được công bố nguyên tắc xác định giá giao dịch.
- Thời gian giữa 2 lần Mua hoặc Bán Cổ phiếu quỹ phải cách ít nhất 6 tháng sau đợt mua Cổ phiếu quỹ gần nhất.
- Mỗi ngày giao dịch, nếu giao dịch Cổ phiếu quỹ theo phương thức khớp lệnh với khối lượng tối thiểu 3% và tối đa 10% khối lượng giao dịch đã đăng ký.
- Nguyên tắc xác định giá đặt Mua/Bán Cổ phiếu quỹ:
Giá đặt mua ≤ Giá tham chiếu + (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
Giá đặt bán ≥ Giá tham chiếu – (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
Giá đặt bán ≥ Giá tham chiếu – (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
Mục đích của việc Mua lại Cổ phiếu quỹ là:
(1) Củng cố lòng tin của Nhà đầu tư khi giá cổ phiếu giảm sâu và
(2) Mua lại Cổ phiếu quỹ do cán bộ công nhân viên nghỉ việc (mua lại cổ phiếu ESOP trong thời gian vẫn còn hạn chế chuyển nhượng).
-------------------------------------------------------
Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành: là số lượng cổ phiếu đang thực sự đang lưu hành ngoài Thị trường. Được tính theo công thức sau:
Số lượng cổ phiếu đang lưu hành = Số lượng cổ phiếu đã phát hành – Cổ phiếu Quỹ
Số lượng cổ phiếu đã phát hành = Số lượng cổ phiếu đang niêm yết + Số lượng
cổ phiếu chưa niêm yết
Số lượng cổ phiếu đã phát hành = Số lượng cổ phiếu đang niêm yết + Số lượng
cổ phiếu chưa niêm yết
Ý nghĩa lớn nhất của Số lượng cổ phiếu đang lưu hành là cho ta thấy được lượng hàng ngoài thị trường là bao nhiêu và là nguyên liệu để tính toán Vốn hóa thị trường (Số lượng cổ phiếu lưu hành x Thị giá). Nếu lấy Số lượng Cổ phiếu Đang lưu hành x Mệnh giá thì có ra Vốn điều lệ Điều chỉnh, qua đó tính toán được tỷ lệ Lợi nhuận sau thuế / Vốn điều lệ điều chỉnh.
-------------------------------------------------------
3. Ảnh hưởng của Cổ phiếu Quỹ lên Cổ tức tiền mặt, cổ phiếu, Cổ phiếu thưởng và Quyền mua
Cổ phiếu quỹ do chính Công ty mua lại và mang tính chất giảm Vốn điều lệ nên sẽ không được tham gia các quyền như Quyền họp đại hội cổ đông, Quyền chia cổ tức tiền mặt, Cổ tức cổ phiếu… Một ví dụ về việc chia tiền mặt như sau:
 |
| Thông báo trả cổ tức tiền mặt 2020 tỷ lệ 10% của ANV. (Link ảnh gốc) |
 |
| Báo cáo tài chính kiểm toán ANV năm 2021 (Link ảnh gốc) |
Nhìn vào đây ta thấy được Số lượng cổ phiếu (SLCP) đăng ký phát hành là 127.539.625 cổ phiếu. SLCP quỹ là 411.750 cổ phiếu. SLCP đang lưu hành là 127.127.875 cổ phiếu. Khi ANV thông báo trả cổ tức tiền mặt 2020 tỷ lệ 10% như hình trên, tương ứng với mỗi cổ phiếu sẽ nhận được 1.000 đồng. Lúc này số tiền cổ tức Công ty sẽ chi ra để trả cho Cổ đông thực tế căn cứ trên SLCP đang lưu hành = 127.127.875 * 1.000 = 127.127.875.000 đồng.
 |
| Báo cáo tài chính kiểm toán ANV năm 2021 (Link ảnh gốc) |
Tác động ảnh hưởng tương tự đối với Cổ tức cổ phiếu, Cổ phiếu thưởng hay Quyền mua. Ngoài ra có thể xem lại bài viết về Cách tính giá tham chiếu trong Ngày giao dịch không hưởng quyền.
-------------------------------------------------------
4. Cổ phiếu ESOP – Employee Stock Ownership Plan
ESOP (Employee Stock Ownership Plan) là cổ phiếu được các doanh nghiệp lớn phát hành cho Người lao động hoạt động lâu năm hoặc có thành tích tốt. Cổ phiếu ESOP thường được phát hành với giá ưu đãi kèm một số điều kiện như thời gian hạn chế chuyển nhượng, bị mua lại nếu Người lao động chuyển công tác…
ESOP ra đời giúp cho Người lao động trong công ty có cơ hội để sở hữu cổ phần với mức giá ưu đãi, đây được coi là phần thưởng cho những đóng góp và khuyến khích Người lao động tiếp tục làm việc và gắn bó với công ty.
Quy định phát hành ESOP:
- Được sự chấp thuận của Đại hội đồng Cổ đông.
- Tổng số cổ phiếu phân phối trong mỗi 12 tháng không được vượt quá 5% tổng số cổ phiếu đang lưu hành của doanh nghiệp.
- Có tiêu chí xác định Người lao động được tham gia ESOP.
- Công ty có đủ nguồn vốn theo báo cáo tài chính kiểm toán gần nhất (thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối hoặc những quỹ khác… để bổ sung vốn điều lệ theo quy định pháp luật.
 |
| Thông báo Phát hành cổ phiếu ESOP của TCB ngày 01/09/2021. (Link ảnh gốc) |
Tác động của ESOP đến từng đối tượng:
- Đối với Công ty: giúp giữ chân được nhân sự nòng cốt có đóng góp nhiều cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó Công ty không phải chi tiền mặt để thưởng mà có thể dùng để tăng Vốn điều lệ.
- Đối với Người lao động: ESOP được coi là phần thưởng, quyền lợi ESOP gắn liền với các đóng góp cho công ty. Bên cạnh đó khi bán cổ phiếu ESOP Người lao động chỉ mất 0.1% thuế bán cổ phiếu.
- Đối với Nhà đầu tư: có thể bị giảm thu nhập trên mỗi cổ phiếu khi tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp không theo kịp tốc độ pha loãng cổ phiếu và có thể chịu áp lực cung hàng khi lượng cổ phiếu ESOP hết thời gian hạn chế chuyển nhượng.
Nhìn chung việc phát hành ESOP sẽ đạt được hiệu quả nếu đạt được yếu tố: (1) phát hành ESOP gắn liền với hiệu quả tăng trưởng của doanh nghiệp và (2) mức độ ESOP phù hợp.
-------------------------------------------------------
Trên đây là bài viết nói về Cổ phiếu quỹ, Số lượng cổ phiếu đang lưu hành và Cổ phiếu ESOP, nếu có vướng mắc hoặc cần giải đáp, anh em có thể liên hệ trực tiếp với mình để được hỗ trợ thêm.
